De meeste krantenkoppen waren klip en klaar: de btw-verhoging op cultuur, kunst, sport, boeken en media is van tafel. Maar waarom draait de politiek deze maatregel terug en hoe zeker is het dat de btw-verhoging daadwerkelijk van de baan is? Wij stelden zes vragen aan Thomas Drissen, directeur van De Creatieve Coalitie.
 

1. Waarom wilde dit kabinet de btw verhogen? 
“Het korte antwoord is: geld. Tijdens de formatie zochten PVV, VVD, NSC en BBB naar manieren om hun plannen te financieren. Volgens een reconstructievan het Algemeen Dagblad zei een onderhandelaar over de btw-verhoging: ‘We moesten ergens geld vandaan halen.’ Uiteindelijk kwam de btw-verhoging bovendrijven tijdens een afvinklijstje. Bovendien staan de meeste coalitiepartijen niet bekend om hun ambitieuze plannen voor de creatieve en culturele sector.”
 

2. Hoe schadelijk is de btw-verhoging voor cultuur, kunst en lezen? 
“Het verhogen van de btw van 9% naar 21% op culturele goederen en diensten zou de Belastingdienst jaarlijks €953 miljoen extra moeten opleveren, volgens de overheid. Zo’n forse belastingverhoging in korte tijd heeft echter grote gevolgen.

Een deel van de verhoging zou ten koste gaan van de inkomens van mensen in de sector, vooral zzp’ers. Een ander deel zou worden doorbelast aan het publiek. Econoom René Goudriaan berekende dat de btw-verhoging zou leiden tot ruim 3 miljoen minder cultuurbezoekers en 4 miljoen minder verkochte boeken. Hierdoor zou de sector jaarlijks minstens €100 miljoen mislopen. Deze negatieve effecten zijn niet goed meegenomen in de berekeningen van de overheid.”

3. Wat is er gedaan om de btw-verhoging tegen te houden? 
“Er is veel actie gevoerd. Nadat duidelijk werd dat de coalitie de btw wilde verhogen, startten Kunsten ’92 en De Creatieve Coalitie samen de campagne #geenhogerebtw, waarbij wij andere sectoren en organisaties zoals de KNVB, NDP Nieuwsmedia en CPNB vroegen om aan te sluiten. Door als collectief samen te werken, wisten wij onze slagkracht te vergroten.

Er zijn krantenadvertenties geplaatst, peilingen uitgezet, video’s voor sociale media geproduceerd, brieven verstuurd, stickercampagnes gestart, een grote kassabonactie tijdens Prinsjesdag uitgerold en cultuurcampagnes gevoerd waaronder ‘Belast Mijn Publiek Niet‘. Deze acties zorgden voor blijvende aandacht. Uit opiniepeilingen bleek dat het publiek ons verhaal begon te omarmen. In het voorjaar steunde nog 49% van de Nederlanders de btw-verhoging, maar dit daalde snel naar slechts 20%.”

4. Hoe reageerde de politiek op de btw-verhoging?
“De Raad van State, een belangrijke adviseur van de overheid, kraakte afgelopen najaar de btw-verhoging. Dit zette de Eerste Kamer in beweging. In tegenstelling tot de Tweede Kamer, hebben de coalitiepartijen in de Eerste Kamer geen meerderheid. De senatoren realiseerden zich dat de btw-verhoging grote effecten zou hebben op de getroffen sectoren en dat de argumentatie voor een btw-verhoging ondermaats was. Uiteindelijk keerde een meerderheid in de Eerste Kamer zich tegen de btw-verhoging. Dit was een belangrijk moment, want hierdoor had het kabinet geen meerderheid meer voor het Belastingplan, de verzamelwet van alle belastingmaatregelen. Het kabinet moest vervolgens op zoek naar een meerderheid voor het Belastingplan, wat resulteerde in het terugdraaien van de btw-verhoging op cultuur, kunst, sport, boeken en kranten.”

5. Is de btw-verhoging nu definitief van de baan?
“Ben je van het glas halfvol of halfleeg? (lacht) Dit moet ik even uitleggen. De btw-verhoging maakt deel uit van het Belastingplan en het Belastingplan is mét de btw-verhoging door de Tweede Kamer aangenomen. Maar, op het aller laatste moment, werd in de Tweede Kamer ook een motie ingediend door onder andere CDA, ChristenUnie, SGP, D66 en GroenLinks-PvdA. Deze motie eiste dat de btw-verhoging niet door zou mogen gaan. Deze motie werd óók aangenomen. Hoewel een motie staatsrechtelijk gezien niet hoeft te worden uitgevoerd, heeft de minister van Financiën, Eelco Heinen, toegezegd dat hij dat wel gaat doen.

Daar moeten we op vertrouwen. Het kabinet heeft deze partijen immers ook nog nodig om meerderheden te vinden in de Eerste Kamer. De btw-motie was bovendien een resultaat van de onderhandelingen.

Op papier gaat de btw-verhoging dus nog door, maar in woord en daad ziet men er vanaf. Het wordt nog spannend waar dit kabinet het geld vandaan gaat halen dat men hoopte op te halen met de btw-verhoging. De btw-thriller is voorbij, maar we moeten nog vertrouwen op een happy end. Het werk is nog niet (helemaal) voorbij.”

6. Tot slot, wil jij nog iets kwijt over de gevoerde campagne?
“De afgelopen maanden hebben mij twee dingen laten zien: de grandioze betrokkenheid, strijdlust en creativiteit van mensen die in onze sector werken, en de kracht van het collectief. Zonder de tomeloze inzet van De Creatieve Coalitie, de aangesloten lidorganisaties, Kunsten ’92, en duizenden makers en artiesten, hadden wij dit resultaat niet kunnen bereiken. Het is niet niets om in dit politieke klimaat een lastenverzwaring van bijna één miljard euro op onze sector tegen te houden. Die verenigde strijdlust biedt alleen maar hoop voor de toekomst.

Daarom: een groot woord van dank voor iedereen die hieraan heeft bijgedragen. Met in het bijzonder Astrid, Heleen, Fiene, Jefferson, Jacqueline, Bianca, Noel, Willeke, Sanne, Huub, Gijs, Jeangu, Job Jan, Mo, Peter, Roel, Nelly, Renee, Martin, Henriëtte, en nog velen anderen. En mocht je nog geen lid zijn van een beroepsorganisatie, netwerk, vakvereniging of vakbond? Sluit je vandaag nog aan. Samen staan we daadwerkelijk sterker.”