‘Dit mag niet normaal worden. En dat gaan we ook niet pikken toch? Zie het als een voorschot op een show waarbij we elkaar weer kunnen zien en voelen”, sprak rapper Akwasi woensdagavond in de camera. Met zijn ruim opgestelde band en een soundboard vol samples en applaus gaf hij in club Bitterzoet een streamconcert met nummers van zijn nieuwe album Sankofa.

Het was allemaal via het gloednieuwe platform Hometour te volgen. Kosten voor het thuiskijken: een tientje. Ervaring per iPad: wonderbaarlijk dichtbij en persoonlijk. Een levenslustige Akwasi lukte het om een lege zaal te laten opgloeien in een sterke, goed voorbereide set vol interactie. Hij keek veel in de camera, betrok zijn musici en las de vrijwel enkel positieve chatreacties van zijn thuispubliek voor „met kippenvel op mijn armen. Dit raakt me, man.”

Het was op 17 april een simpel tweetje van presentator Tim Hofman. „Ik zou best geld betalen om via livestream naar een concert te kijken.” Ontwikkelaar Terence Huijgen ontwierp vlot het platform Hometour.events voor artiesten die concerten willen uitzenden en waarvoor het publiek dan een kaartje kan kopen.

Eerder al kreeg een Facebook-statement van jazz-zangeres Fleurine over de overal beschikbare gratis livemuziek bijzonder veel bijval. De wens om zichtbaar te blijven en bezig te zijn met je vak is begrijpelijk, stelde ze, maar: „Waarom zouden we het enige waarmee we altijd ons brood hebben verdiend weggeven?” Haar punt: het maakt optredens letterlijk waarde-loos. „Liveoptredens zijn onze laatste strohalm, het laatste onvervangbare middel waar je als uitvoerend kunstenaar je brood van kan beleggen. Als we dit massaal gratis blijven doen dreigen optredens hetzelfde lot beschoren te zijn als de opgenomen muziek.”

Aandacht

De discussie over massale verspreiding van ‘professioneel gratis muziekvermaak’ – van coronasong tot huiskamerconcert, komt op veel plaatsen op gang. Artiesten beginnen zich er aan te storen. Hun inkomsten liggen al lange tijd stil. En ondanks dat ze graag verbonden blijven met hun achterban en muziek steun biedt in moeilijke tijden is het tijd om te stoppen met weggeven. „Wij artiesten leven bij aandacht. Daar hoort een hoop gezonde ijdelheid bij. Maar lang niet alles is meer geloofwaardig. Het is bovendien niet duurzaam”, zegt singer-songwriter Blaudzun, die zijn nieuwe album overweegt in gestreamde ‘laboratoriumshows’ met 100 man publiek te gaan brengen. „Zodra het weer mag.”

Zeker, veel onlineconcerten hebben een donatiebutton. En ook via muziekstreamdienst Spotify is te doneren. Maar op de vrijgevigheid van een luisteraar valt niet te rekenen. Een oplossing? Het betaalde streamconcert, met virtuele tickets voor een link om bij concerten ‘aanwezig’ te zijn.

Onlangs keken ruim tweeduizend mensen voor een tientje online naar de Zweedse rockers van Katatonia. Di-Rect wil gaan rocken vanuit De Koninklijke Schouwburg in Den Haag (6 juni, online toegang: minimaal een euro, meer mag). Zangtrio OG3NE verkocht voor zijn komende online Home Isolation Concert al 7.000 kaarten (à 3,95 euro). En het Rietveld Theater in Delft zendt zaterdag Spinvis uit (10 euro per bezoeker of 15 euro per huiskamer).

Vooraf betalen

De bereidheid van het publiek is er, ziet platform Corona Concerten. Het bijwonen van optredens wordt erg gemist. Volgens een ‘verkennend online onderzoek’ onder ruim 4.000 volgers koopt een meerderheid (55 procent) van muziekliefhebbers liever vooraf een kaartje voor een livestream-concert, dan achteraf geld te doneren (38 procent). Een kanttekening: kaartjeskopers willen vooraf duidelijk weten wat ze krijgen voor hun ticket wat betreft kwaliteit en duur van het concert.

Dat merkten ook jazzmusici Robert van der Padt, Henk Kraaijeveld en Daan Herweg die betaalde Lockdown Sessies vanuit de Key Element Studio houden. Zij sporen publiek vooraf aan hun concerten vooral via een smart-TV en een stereoinstallatie mee te maken. „Daar is de meeste kwaliteit te halen.”

Door mensen op een vastgelegd tijdstip live te laten kijken krijg je het engagement waarnaar we op zoek zijn, merkt Van der Padt. „Los nog van de livechat is samen kijken waardevol. Als het concert gratis is, zullen mensen niet deze betrokkenheid ervaren, en zodoende ook niet de financiële waarde herkennen. Dan wordt het de zoveelste YouTube-video.”

En waar blijven de podia? Sinds het begin van de coronacrisis zijn er geregeld gratis streams vanuit podia als de Effenaar in Eindhoven, de Rotterdamse Doelen of de reeks van ‘1½ Meter Sessies’ bij het Tilburgse jazzpodium Paradox. Paradiso heeft een haast wekelijkse streamprogrammering met bijvoorbeeld een terugkerende zondagsdienst van Michelle David & the Gospel Sessions. De Amsterdamse popzaal kan de optredende artiesten alleen betalen als er een sponsor is die meer dan alleen de productiekosten wil betalen, zegt Jurry Oortwijn van Paradiso. „Dit gaat niet over grote bedragen.” Maar dat gaat veranderen. „Binnenkort testen we een nieuw streamsysteem dat moet zorgen dat artiesten meer betaald gaan worden. Op dat moment gaan we ook zelf artiesten benaderen en boeken.”