Een tropische avond in een Amsterdamse tuin. Onweer hangt in de lucht, dus stellen violist Ruña ’t Hart en cellist Kalle de Bie hun lessenaars veilig op tussen de opengeschoven tuindeuren. Na een kort welkom zetten ze hun strijkstokken op de snaren. Daar golft de weemoed van de Russische componist Reinhold Glière langs 15 luisteraars in coronaopstelling op het grasveld.

Het gebeurt wel vaker dat ’t Hart en De Bie een huisconcert geven. Maar hier, geboekt door een vriendengroep, spelen ze voor het eerst via de website samenuitthuis.nl. Hij is in de lucht sinds 1 juli en verenigt zzp’ende musici die hun omzet in virustijd zagen dalen naar nul.

Worstelende beroepsgroep

‘We moesten íéts’, zegt Cora Burggraaf, de mezzosopraan die mede aan de wieg stond van het initiatief. Ze trad op in operahuizen van München tot New York, maar behoort sinds maart tot een worstelende beroepsgroep.

‘In mijn agenda regende het annuleringen. Op een dag besefte ik: de zalen mogen dan sluiten, maar ík kan toch blijven optreden? Juist nu moeten er volop mensen zijn die snakken naar live uitgevoerde muziek.’

Een vriendin van Burggraaf bedacht het plan. Als ze eens een Marktplaats voor muziek zouden maken, een website die speelgrage artiesten koppelt aan hunkerende luisteraars, zonder tussenkomst van zaal of impresariaat?

Flitsoptreden

Een brainstormsessie leverde de naam samen/uit/thuis. Een vriend van de vriendin sleutelde de website in elkaar. Makkelijker kon hij het liefhebbers van klassieke muziek niet maken: kies een solist of ensemble, selecteer een datum, kijk wat het kost en boek.

Een flitsoptreden van 10 minuten: 150 euro. Een uur strijkkwartet: 2.000 euro. Een halfuur duo in het topsegment, zeg violist Heleen Hulst en pianist Gerard Bouwhuis? 700 euro.

‘Over de honoraria wordt niet onderhandeld’, zegt Burggraaf. ‘We volgen de Fair Practice Code voor een fatsoenlijke betaling. Als je het bedrag deelt met buren, familie, vrienden of collega’s, betaal je niet meer dan voor een regulier concertkaartje.’

Burggraaf zelf zet binnenkort koers naar een huisoptreden aan de Amsterdamse Kloveniersburgwal. Het Matangi Kwartet reist af naar Waalre. De zangeres en harpist Ekaterina Levental leeft toe naar een performance in Oudehorne. De musici betalen eenmalig 25 euro inschrijfgeld. Samen/uit/thuis strijkt geen percentage op.

Stormloop

Van artiestenzijde loopt het alvast storm, aldus Burggraaf. ‘Ook theatermakers als Adelheid Roosen en Nazmiye Oral tonen belangstelling. Aan de ene kant is de wens om mee te doen hartverwarmend. Tegelijkertijd is het schokkend te merken hoe hoog de nood is. Tot nader order schrijven we geen nieuwe artiesten in. We willen eerst zien hoe de vraag zich ontwikkelt.’

Het CBS publiceerde begin augustus onheilspellende cijfers. In het tweede kwartaal van 2020 kromp het bruto binnenlands product met 8,5 procent. Het erbarmelijkst scoorde de sector cultuur en sport: min 37,4 procent. Alleen musici met een vaste baan in een gesubsidieerd gezelschap zijn voorlopig veilig. De zzp’ende meerderheid vecht voor lijfsbehoud.

Ook Ruña ’t Hart beleeft ‘heftige maanden’. In 2016 ontving ze een prestigieuze vioolbeurs van het Kersjes Fonds. Twee jaar later studeerde ze cum laude af aan het conservatorium van Amsterdam, klaar voor een carrière die in maart opeens stokte. ‘Ik deed tijdens de lockdown een paar livestreams, maar dat haalt het niet bij de kracht van een echt concert voor echt publiek.’

Intiemere voorstellingen

Maar de crisis biedt ook kansen, zegt Cora Burggraaf. ‘Ik bewoog me al in de richting van intiemere voorstellingen. Zo schoof ik eens aan tafel bij een gezin. In het Concertgebouw eis ik met gemak mijn ruimte op, nu moesten we het met z’n zessen zien te rooien. Natuurlijk zong ik, maar we spraken ook over muziek en de waarde van cultuur. Het was een ontroerende ervaring.’

Van zalen en concertseries verwacht ze voorlopig weinig heil. ‘Vanwege de anderhalvemetereis kunnen die nog geen kwart van hun stoelen verkopen. Aan de artiestencontracten wordt getornd. Men verwacht bijvoorbeeld dat je hetzelfde programma twee keer op een dag speelt. Of dat je optreedt op recettebasis, waarbij je maar moet afwachten hoe hoog de opbrengst wordt.’

In de Amsterdamse tuin ziet de vriendengroep hoe Ruña ’t Hart en Kalle de Bie hun stokken laten stuiteren in een duet van Maurice Ravel. Hoe ze driftig toewerken naar de slotnoot, een furieus geplukt pizzicato.

Wowwowwow! klinkt het vanaf het grasveld. De vrienden applaudisseren, praten na, proosten. Het flitsduo overhandigt een factuur en incasseert zijn honorarium keurig via een Tikkie. Een boeking bij de buren hebben ze op zak.