(bron: NRC)

foto: Martina Novak

Interview Zangeres Maryana Golovchenko zet haar muziek in voor de achterblijvers in haar thuisland. Amanda Kuyper, NRC 13 april 2022

‘Het album van mijn trio SonCe kwam maanden terug uit en werd toen eigenlijk nauwelijks opgemerkt. Sinds de oorlog treed ik juist veel op bij vele benefieten. Daar probeer ik me niet bezwaard over te voelen, ik zou niet willen dat het overkomt alsof ik naam probeer te maken over de oorlog, zie je”, vertelt de Oekraïense zangeres Maryana Golovchenko. „Mijn ouders noemen mijn optredens juist culturele diplomatie. Dit doe je voor je land. De basis van deze oorlog is dat Russen ons wegzetten als minderwaardig. Onze cultuur die niet zo heel bekend is moet dus gehoord worden. Ik herinterpreteer met mijn band traditionele volksliedjes, met elektronica en improvisatie, de teksten zijn universeel en krachtig. Alles erin heeft een heel andere betekenis gekregen.”

Golovchenko (33) nam samen met zanger Spinvis een liedje op om geld in te zamelen voor Oekraïne, met haar trio treedt ze op bij veel benefietconcerten en ze maakte met producer Michel Banabila het compilatie-album Stand with Ukraine, met Oekraïense artiesten. Op begeleiding van stadsbeiaardier Richard de Waardt op het historische carillon zong ze een Oekraïens lied op de Laurenskerk in Rotterdam, de stad waarvoor ze tien jaar terug Kiev verruilde.

Golovchenko zong vanaf haar derde bij het fameuze Shchedryk kinderkoor. Later studeerde ze muziek in Kiev, naast zang speelt ze ook saxofoon. In Rotterdam deed ze een master cultureel ondernemerschap en werkte bij een jazzfestival. Nu doet ze de marketing voor Stichting Gaudeamus.

„Mijn leven staat compleet op zijn kop sinds 24 februari, de start van de oorlog. Mijn ouders en broer wonen in Kiev, we hebben voortdurend contact. Mijn schoonzusje heeft met mijn kleine nichtje een trein kunnen pakken naar Wenen. Mijn broer, hij is luchtvaartdeskundige, bleef achter en wacht, net als vele andere mannen, of hij wordt opgeroepen om het land te verdedigen.

„Mijn moeder leeft met mijn oma van 94 jaar op de zevende verdieping van een flat. Als de sirenes gaan moet je schuilen in de kelder. Maar ze loeien voortdurend en het valt niet mee om met mijn oude oma steeds weer naar beneden te gaan. Nu schuilen ze maar in de gang, bij een grote sterke muur die hopelijk overeind blijft mocht de boel instorten. Eerst dacht ik ze op te halen. Maar mijn moeder verlaat mijn oma, die slecht ter been is, niet. En mijn vader gaat niet weg bij mijn moeder, ondanks dat ze uit elkaar wonen. Als ik ze videobel zie ik mijn moeder zitten op een bankje in de gang met een sigaretje. Heel verdrietig vind ik dat.

„Obsessief volg ik het nieuws. Ik heb overal in Oekraïne vrienden, ook in Boetsja waarvan nare beelden zijn en Marioepol dat nog altijd onder vuur ligt. Dat komt aan, snap je. Ik slaap niet veel, na de eerste week kon ik niet ophouden met huilen. Mijn vriend gaf aan: dit houd je niet vol. Het is een marathon, je moet bijtanken.

„Op de eerste dag van de oorlog kon ik optreden in televisieprogramma Podium Witteman. Een paar dagen daarna stelde Michel Banabila voor om een album samen te stellen met Oekraïense artiesten – eerder deed hij iets dergelijks voor Jemen. Een geweldig idee, vond ik. Het was fijn om weer contact te kunnen maken met muzikanten, meestal oude studiegenoten, die over de wereld zijn uitgevlogen.

„Van de eerste opbrengst van de in drie dagen opgezette digitale compilatie kochten we medische spullen: van verband tot kleding. En ik zag dat we nu weer een paar duizend euro hebben om verder te investeren. Bij een organisatie als Giro 555 zitten veel overheadkosten. Ik ken veel fondsen ter plekke, kleine initiatieven van mensen die ik vertrouw. Zoals een arts die me via mijn moeder aangeeft wat er nodig is. Ik krijg foto’s van wat ze met het geld doen.

Nachtkijkers

„Stad en land bel ik af om busjes te vullen vol specifieke medische spullen, maar ook zaken die nodig zijn voor burgerbescherming: van laarzen, kniebeschermers, handschoenen tot nachtkijkers. Ik weet er ineens alles van, een bizarre ervaring. Ook het geld dat mijn lied met Spinvis oplevert gaat via platenlabel Excelsior naar transporten met hulpgoederen. Zo konden zij die kant op met een bestelbus vol technische spullen voor surveillance zoals infraroodcamera’s.

„Spinvis vroeg me voor zijn optreden in Paradiso, maar ik zong die avond al in het Concertgebouw, dus maakten we een lied. Laatst traden we voor het eerst samen op bij een benefiet in het Skatecafé in Amsterdam met bands uit de stal van Excelsior. Een eerste ontmoeting die meteen erg vertrouwd voelde.

„‘Pid Yabloenkoju’ is een oud Oekraïens volksliedje. De tekst gaat over duiven, die symbool staan voor loyaliteit, vrede, liefde en thuis. De duiven worden van elkaar gescheiden, de kraai vermoordt het mannetje en bepaalt dat het vrouwtje voortaan bij hem hoort in het duivenhuis. Zij zegt: ‘Er zal niemand meer zijn van wie ik zoveel zal houden, er zal nooit meer een duif zijn zoals hij’. Het sluit aan op het verhaal dat Rusland vertelde, hoe Oekraïne werd gered van het nazi-regime. Waar bemoeien ze zich mee? Bombardementen zijn nooit een redding.

„Met een Syrische collega heb ik in het verleden al veel benefietconcerten opgezet: kunst is een krachtig medium. Nu zet ik een concert op in Dordrecht, eigenlijk speciaal voor de grote groep Oekraïense mensen die daar is aangekomen. Goede vrienden zetten er een middelbare school op voor de tieners, met extra hulp voor de zwaar getraumatiseerden onder hen.

„Ik ben opgehouden de dagen van de oorlog te tellen. Er is een parallelle wereld ontstaan met het leven dat hier gewoon doorgaat. Zo ging ik gisteren naar een concert dat niets te maken had met Oekraïne. Puur om een uurtje even adem te halen met meditatieve, klassieke muziek. Even kon ik de telefoon negeren. Want die oorlog is er de hele tijd.”

Benefietconcerten: 23/4 Sing for Peace, Oosterkerk, Amsterdam;
23/4 Ademsteun, Engelse Kerk, Amsterdam; 24/4 Trio SonCe, Studio 150 Bethlehemkerk, Amsterdam.

Hier staat het originele artikel>>>