World Music Forum NL ontving uitnodigingen tot het bijwonen van twee festivals in Catalonie, Spanje. De 37^e editie van de Mercat de Musica Vivo Vic (MMVV www.mmvv.cat/es/) en de 18^e editie van de Fira Mediterranea de Manresa (FMM www.firamediterrania.cat). Een goede kans om die twee eens met elkaar te vergelijken – want een maand na elkaar – en de mogelijkheden voor het spelen van Nederlandse bands op showcases aldaar in kaart te brengen.

Bovendien: hemelsbreed liggen Vic en Manresa 50 km van elkaar, beide op een uur rijden ( pakweg 70 km van Barcelona richting de Piryneen ); dus waarom voor beide festivals zo’n groot internationaal bezoekersprogramma faciliteren?

Beide festivals kenden ongeveer 50 internationale gasten in het bezoekersprogramma en Agnes Salverda en Emiel Barendsen waren de afgevaardigden voor MMVV en laatstgenoemde ook voor FMM.

Waarom niet 1 majeur festival maken door samen te gaan en een groots Catalaans statement maken? Beide festivals kennen immers dezelfde subsidienten en deels ook dezelfde sponsoren.

Als te doen verwachten ligt het antwoord besloten in de politiek en geschiedschrijving.

MMVV wordt gehouden in Vic (40.000 inwoners) dat geldt als de bakermat van het Catalaans separatisme. Vic springt bijna uit haar voegen door de vele uitingen daarvan: de lokale media, politiek, billboards en graffiti schreeuwen het uit van eensgezindheid tot afscheiding van de Spaanse monarchie. In dit extreme patriotisme ontwaar je links- en rechts separatisme dat hand in hand gaat in de opmars dit doel te bereiken als opmaat voor de verkiezingen:“ junts pel si” als credo uitdragend met de op de Cubaanse vlag geïnspireerde estelada; Catalaans vlagvertoon met ster (links) en de neutralere Catalaanse vlag (rechts) als uithangbord.

(Beide richtingen hebben overigens ook een separate agenda dat er even niet toe doet bij deze verkiezingen maar wel een issue zal zijn bij de vormgeving van de toekomst van Catalonie). Vic heeft door de immer geïnspireerde hang naar separatisme ook zwaar geleden onder het oorlogsgeweld van Generalissimo Franco die het om deze reden zwaar bombardeerde in 1936. Een getraumatiseerde stad derhalve die daar nog zwaar onder gebukt gaat en waar veel inwoners weigeren Spaans te spreken en de menu’s alleen in het Catalaans en Engels verkrijgbaar zijn.

Dit wordt gereflecteerd in de programmering van MMVV: sterk nationalistisch, geënt op folklore en traditie met een kleine opening naar andere Spaanse regio –met name voor Baskenland en Galicie – en het buitenland. Wel allerlei soorten muziek en dans: van hard-core ethno, via cantautores (singer-songwriters) tot feestbands als La Pegatina en Sra. Tomasa (betaald) maar ook Els Caterres gratis op de prachtige Plaza Mayor. Dit alles culminerend in het weekend waarin ook plaats is voor de lokale Catalaanse coverbands – we hoorden covers van Abba, Queen, Guns ’n Roses en de onvermijdelijke Bob Marley – maar ook traditionele rei dansen, folklore, carnavaleske processies en brass bands. Het sympathieke is dat dit in het weekeinde de hele bevolking doet uitlopen en meedoen.

Het dagprogramma omvat een welbekende keur aan conferenties, speed meetings en een zeer bescheiden ‘trade fair’. We tellen 20 stands en een veelvoud daarvan aan gehuurde tafels waar bedrijven en of artiesten hun afspraken ontvangen.

Zowel Agnes als Emiel hadden als genodigden tafels toebedeeld gekregen om de speed meeting-aanvragers te ontvangen en hadden ieder een twaalftal in de toebedeelde tijd. Grosso modo kwamen de vragen er op neer om de contacten vast te stellen om te werken in Nederland en omgeving, ingegeven door de beroerde arbeidsomstandigheden voor artiesten in Zuid-Europa en Spanje in het bijzonder.

Vic kent ook een uitgereid verdiepingsprogramma middels conferenties en netwerkbijeenkomsten; deze worden echter niet of nauwelijks vertaald.

Vic is een prachtige middeleeuwse stad dat dient als decorum voor een mooi nationalistisch festival met het accent op Catalaanse cultuur en bands; anderzijds met weinig mogelijkheden voor buitenlandse acts. Dit laatste wordt niet uitsluitend gevoed door nationalistische sentimenten maar ook door lokale fiscale regels. Daar komen we op terug.

Festival locaties zijn helemaal in orde en de hospitality, catering en technische faciliteiten voor bands en genodigden in de lijn der verwachtingen.

La Feria Mediterranea de Manresa ( FMM ) is behoorlijk verschillend ten opzichte van Vic: niet alleen kent zij een uitgebreid muziekprogramma met relatief veel internationale inbreng maar staat zij ook bekend als straattheaterfestival; met uitwijdingen naar lokaal cabaret, puppetry en carnavaleske acts. Manresa is ook een veel grotere stad dan Vic, zo’n 85.000 inwoners, en veel agrarisch en industrieel van aard. Niet echt een mooie stad.

Qua muziek ligt ook hier het accent op lokale artiesten maar biedt zij relatief veel ruimte aan internationale acts.

De ‘trade fair’ is vele malen groter dan die in Vic maar nauwelijks interessanter.

Naast de paar agencies en promoters die een stand hebben valt vooral de immense aanwezigheid op van de locale bureaucratie: de staat, provincie, kanton en gemeente hebben allen stands waar je niets aan hebt. De bemanning daarvan spreekt nauwelijks over de grenzen en heeft weinig toegevoegde waarde.

Daarentegen zijn wel vrijwel alle agents en promoters die er Vic bij waren ook aanwezig wat wel handig is voor vervolgafspraken.

Op het affiche bekende namen als Cheik Loh, Kamiliya Jubran, La Yegros, DahkaBrakha, Ester Rada, Asian Dub Foundation en Spaanse helden als Tomatito, German Diaz en Davide Salvado.

Ook op de FMM is er sprake van een uitgebreid speed meeting programma, conferenties, netwerk meetings en lezingen. In tegenstelling tot Vic zijn deze goed te volgen middels live vertaalmodules (Engels).

Evenals in Vic doet een groot deel van de bevolking mee tijdens het weekend programma met dien verstande dat er hier tussen 13.00 uur en 17.00 uur geen klap te beleven valt.

Conclusie:

Voor Nederlandse bands zonder Spaanse/Catalaanse agent valt er in Spanje/Catalonië eigenlijk niet veel te halen. Vele Theaters en Clubs die tijdens de ‘bouw-hausse’ in de jaren ’90 van vorige eeuw ‘cadeau’ werden gedaan aan de gemeenschap staan leeg. Vele festivals zijn wegbezuinigd en speelmogelijkheden dus beperkt.

Echter: het grootste obstakel nu lijkt de Spaanse fiscus te zijn. Evenals in Nederland hebben Belastinginspecties in Spanje een tamelijk grote vrijheid tot het beoordelen van de belastingplicht. Ondanks dat er een fiscale overeenkomst bestaat tussen Nederland en Spanje – dat bijvoorbeeld regelt dat je belasting betaalt in het land waarin je gevestigd bent in plaats van het land waarin je je werkzaamheden verricht – oordelen diverse lokale Spaanse inspecties anders. De willekeur die dit met zich meebrengt leidt tot extreem voorzichtig gedrag bij Spaanse promoters om rechtstreeks artiesten te boeken.

Rechtstreeks een band boeken betekent een heffing van 24% ( +btw ) op de gage. Via een in Spanje gevestigde Agent kan die heffing vermeden worden.

Op de vraag of er in dit geval geen (proef)proces gevoerd kon worden was het antwoord ontkennend omdat belanghebbenden dat uitsluitend via gespecialiseerde fiscalisten kunnen doen die botweg te duur zijn. Het in georganiseerd aanspannen van een dergelijke optie is ook niet mogelijk omdat er geen organisatievorm is die penvoerder zou kunnen zijn.

Ons lijkt het dat deze zaak een goede kans kan maken indien voorgelegd aan de Europese Commissie; het belemmert immers het intra-communautaire recht op arbeid binnen de lidstaten, is protectionistisch van aard en discriminatoir.

Twee Catalaanse festivals zo verschillend in eenheid doch in gezamenlijkheid eendrachtig manifest, met internationale bezoekersprogramma’s, speed meetings en conferenties zouden eigenlijk op moeten gaan in een sterk festival door de krachten te bundelen.

Het behouden van tradities is nodig maar indien conservatief uitgelegd een enorme hindernis om de dynamiek van een levende traditie te bestendigen of te stimuleren.