Muziek symboliseert vrijheid van expressie, zou je denken. In veel landen is dat niet het geval. Instrumenten zijn er verboden, muzikanten gevangen, teksten gecensureerd. Maar een wereld zonder muziek? Als tegengeluid werd daartoe de organisatie Freemuse opgericht (Copenhagen, 1998), die 3 maart tot internationale Music Freedom Day uitriep. Net als vorige jaren besteedt WMFNL tijdens het World Blend Café hier aandacht aan. Op 2 maart in RASA, Utrecht met focus op en muziek van migranten-muzikanten.
(blader hieronder door de photoslide)
1. Showcase Ensemble Qasyon
Deze World Blend begint met de showcase van het ensemble Qasyon bestaande uit Jawa Manla op ud, Shaza Manla op kanun en Latif Al-Obaidi op percussie. De Syrische zusjes Manla zijn gevlucht uit het oorlogsgebied en wonen nu in Haarlem. Latif Al-Obaidi, zoon van de Iraakse zangeres Farida Mohamed Ali, woont al sinds 1999 in Nederland. Het is voor het eerst dat hij met zo’n jong duo samenspeelt.
Meer informatie over het Netwerk Migrantenmuzikanten kunt u vinden op: www.migrantenmuzikanten.nl
2. Sprekers over migrantenmuziek
2.1. Emiel Barendsen – voorzitter Adviesraad WMF.NL
Music Freedom Day is voor het eerst in Nederland georganiseerd door MusicForce i.s.m. Freemuse in 2010. Het jaar daarop heeft het Tropentheater het stokje overgenomen. De Deense organisatie Freemuse (http://freemuse.org) is in 1998 opgericht naar aanleiding van een conferentie over muziek en censuur. Ze handelt in lijn met het handvest van de mensenrechten van de Verenigde Naties (VN).
De drie pijlers van deze dag zijn het recht om te creëren, het recht om dat uit voeren en het recht om dat te distribueren. Overal ter wereld wordt dit geschonden. Bijvoorbeeld in totalitaire regimes. Maar het gaat ook om machtige spelers als iTunes, die nummers van Rammstein hebben verboden. Of het Amerikaanse [Clear Channel?] die honderden radiostations bezit en allerlei popsongs in de ban deed na 9/11.
Freemuse is sinds 2012 officieel rapporteur van de VN. Daarom moeten de gegevens die zij verzamelen heel nauwgezet en verifieerbaar zijn. Er wordt gewerkt met een uitgebreid netwerk van correspondenten. Niet alles en overal is een misstand te verifiëren, denk aan Noord-Korea.
Morgen, 3 maart, is het Music Freedom Day. Op de website staat vermeld wat er plaatsvindt in welke landen. Het hoeft niet per se een evenement te zijn. Het kan ook heel klein. Een dirigent die voor het concert een verklaring voorleest. Het gaat erom dat we stil moeten blijven staan dat het niet vanzelfsprekend is dat muziek overal vrijuit kan klinken.
In Nederland vond censuur vooral plaats rond de 2e WO. Niet alleen in de muziek maar vooral ook in de kleinkunst, zoals het verbod op teksten van Annie MG Schmidt. Of tijdens de oliecrisis in de jaren zeventig ‘Kiele Kiele Koeweit’ van Farce Majeur.
“Music is the weapon of the future!” stelde Fela Kuti. Freemuse is bezig met het produceren van een serie Kuti-songs – From Zombies to Revolutionaries -, op video uitgevoerd door jonge Arabische en Afrikaanse rappers en muzikanten.
2.2. Laura Hassler- founder & director Musicians without Borders
De missie van Musicians without borders (MWB) http://www.musicianswithoutborders.org is geworteld in de universele verklaring van de mensenrechten. Het WMB werkt voornamelijk in conflictgebieden, waar de muziek wordt ingezet als middel om bruggen te bouwen. Zoals in Kosovo, waar een rockschool is opgezet om de mensen weer met elkaar te kunnen verbinden. Ook wordt er bijgedragen het versterken van de weerbaarheid van kinderen in kwetsbare situatie. En het helpen genezen van de oorlogswonden, zoals in Rwanda. Het geeft de mogelijkheid om sterk als mens te staan ipv als slachtoffer.
Een voorbeeld is de stad Mitrovica, in het noorden van Kosovo, die verdeeld is door een rivier met aan de ene kant de Servische en aan andere kant de Albanese bevolking. Er is nauwelijks contact, er zijn twee verschillende talen en twee verschillende muntsoorten. Vóór de oorlog gebeurde er veel op het gebied van underground pop en rock. Die traditie was multi-etnisch. Tijdens de oorlog is er een soort nieuwe genre ontstaan, tubo-fulk, om mensen te verdelen. Dus iedereen had z’n eigen versie met nationalistische teksten. De rockmuzikanten werden niet meer gedraaid op de radio of in de clubs. Daardoor is de geschiedenis van de rockmuziek in die stad praktisch verdwenen. Voor het MWB een reden om daar faciliteiten op te zetten voor rockmuzikanten.
Het MWB is bijvoorbeeld ook bezig in Noord Ierland, een gebied getekend door conflicten. Op uitnodiging van een cultuurorganisatie is MWB bezig met het trainen van lokale muzikanten om laagdrempelige activiteiten te doen met kinderen, waarbij een sfeer wordt geschapen waarin iedereen zich gewaardeerd voelt. Het maakt niet uit of iemand katholiek of protestant is.
MWB heeft genoeg geleerd in andere landen om te werken met mensen die traumatische ervaringen hebben. In Nederland kunnen mensen met ons naar de asielzoekerscentra gaan om activiteiten te leiden, totdat dat vanzelf gaat.
2.3. Roelof Wittink- zakelijk leider Catching Cultures Orchestra
Wittink van Catching Cultures Orchestra (CCO) http://www.catchingculturesorchestra.nl is betrokken bij diverse orkesten.
– Het Blaasorkest de Tegenwind komt uit Utrecht en bestaat sinds 1984. Het speelt wereldmuziek en is vaak naar het buitenland gegaan om er te leren. Totdat het besef kwam dat ze ook gewoon in de stad kunnen blijven om zich te laten inspireren in bijv. het asielzoekerscentrum.
– Orchestre Bicyclette, dat is van het Fanfare van het Vuur en het Utrechts Community Orkest voor de St. Maarten viering. Het orkest is uitgegroeid tot een 100-koppig fietsend orkest.
– De Band zonder Verblijfsvergunning bestaat uit vluchtelingen van het AZC in Utrecht.
– Orchestre Partout is een orkest in AZC Alkmaar, langs bestaande orkest in een AZC
In Catching Cultures Orchestra komen de verschillende orkesten samen. Het idee is om lokale samenwerking proberen structureel te maken, dus lokale muzikanten met muzikanten uit het AZC. Niet alleen op de lokale maar ook op de nationale podia. Het Bevrijdingsfestival in Utrecht en Amsterdam, Mundial en wellicht zijn er meer festivals geïnteresseerd.
Hoe gaat dat in de praktijk?
“Het hangt ervan af wat er al in een AZC georganiseerd is. In Utrecht zijn we naar de wekelijkse muzieksessie gegaan en we hebben de muzikanten ook bij onze repetities uitgenodigd. Het klikte en er zijn vervolgens arrangementen gemaakt. Begin vorig jaar hebben we in de hal van TivoliVredenburg gespeeld – het was vlak na de aanslag op Charlie Hebdo. Een gedenkwaardig eerste optreden. Het tweede optreden was rond de tijd dat de vluchtelingenstroom op gang kwam.”
Hoe kunnen jullie optreden op de verschillende plekken?
“We krijgen veel aanvragen. Bijzonder de uitnodiging van de burgemeester om in de stadsschouwburg te spelen. Hij prees ons voor onze muzikale verbroedering. TivoliVredenburg heeft ons gevraagd of we een dag wilde organiseren. We hebben een festival opgezet met 13 ensembles en honderd muzikanten, zowel profs als amateur. Het was heel divers en er werd volop gedanst. Dat viel kennelijk in de smaak want hij wil TivoliVredenburg wil er nog een aantal.”
Heb je de Wethouder van Cultuur ook mee gekregen?
“Wat mij zo opvalt – ik hoef niks uit te leggen over het huidige politieke klimaat -, dit soort sociaal bewogen orkesten slaat enorm aan, vooral hier in Utrecht.”
Heb je tips voor mensen die ook zoiets willen organiseren?
“Het zal niet overal even gemakkelijk gaan zoals in Utrecht, maar ik denk dat in veel vluchtelingencentra muzikanten zitten die dolgraag iets willen doen. Het is niet gemakkelijk om dat te faciliteren en te organiseren. Daar zou je dus op moeten concentreren. Je zou naar (lokale) ensembles kunnen stappen om te vragen of er interesse is om mee te willen doen aan zo’n uitwisseling. Voor steun en advies kun je bij ons aankloppen.”
3. Pitches
3.1. De Marokkaanse zanger Anass Habib drie jaar in Nederland en is gespecialiseerd in klassieke en oude traditionele Arabische, Aramese en Byzantijnse muziek.
3.2. Pit Hermans bespeelt de cimbaal, Oost-Europese versie van de santur, en zingt erbij in een eigen taal. Haar droom is om elke week een eigen landschap te creëren van muziek, beats en video. Ze zoekt VJ’s en DJ’s die geïnteresseerd zijn om te werken met onregelmatige maatsoorten. Als iemand een suggestie heeft, mail naar pit.hermans@yahoo.com
4. Showcase Ornina Ensemble
Vluchtelingen uit Palestina, Syrië, Iran en Irak hebben elkaar gevonden in Deventer, viool Majed Saraydeen (Syrië), nay (o.a. leider van het Syrische Tarab Orchestra) Elie Shamoun (Syrië), zang Mehdi Golshanzadeh (Iran), tanbur, daf Modar Salameh (Syrië), riqq, darabukka Mouafaq Al Jamal (Palestina), ud Jamil Al Asadi (Irak), qanun.
Meer informatie over het Netwerk Migrantenmuzikanten kunt u vinden op: www.migrantenmuzikanten.nl
Deejay: DJ Francesco
DJ Francesco alias Francis de Souza werkt ruim 20 jaar als wereldmuziek programmeur (o.a. De X, Tropen Theater, RASA, Houtfestival). Vanavond trakteert hij op tropische ritmes uit de halve wereld voorzien van parelende gitaren, stuwende bassen en gierende orgeltjes. Contact Francis de Souza: desouzaontour@yahoo.com
(tekst en foto’s: Charlie Crooijmans)
