17 september 2019, Pllek- Amsterdam

Verslag van de inspiratiesessie met innovatiebureau The USP Company en update van de World Music Monitor.

Thema: In een snel veranderende wereld wijzigt ook de manier waarop muziek geproduceerd, bemiddeld en geconsumeerd wordt. Hoe speel je daarop in? Waarmee trek je over vijf à tien jaar een nieuw publiek? Wat is dan als muzikant, manager, programmeur je verdienmodel?

Hoe bereiden we ons voor op de toekomst?
Na een korte inleiding door Stan Rijven gaven Willem van Harrewijn en Hubert van Wensen van The USP Company een inleiding in Scenario Thinking en Scenario Planning, een door hun bedrijf ontwikkelde methode om beter voorbereid te zijn op toekomstige ontwikkelingen. Want, zo stellen zij: je kunt de toekomst weliswaar niet voorspellen, maar je kunt je er wel op voorbereiden.

Hoe dan? Door verschillende scenario’s voor de toekomst af te tasten en te ontwikkelen. Daarbij gaat het niet om wilde fantasieën, maar om ‘plausible futures’. Dingen die best eens zouden kunnen gebeuren, of niet. En hoe kan mijn organisatie daar dan in beide gevallen het best op inspelen?

Willem werd ooit geïnspireerd door The Jetsons, een tekenfilmserie van Joseph Barbera. Frappant hoe veel van de meer dan tweehonderd voorspellingen in die serie uit 1965 inmiddels zijn uitgekomen.

Hubert legde vervolgens uit dat Scenario Thinking begint met het stellen van vragen. Welke trends zullen impact hebben op mijn business? Hoe gaan die trends zich ontwikkelen en hoe ziet de wereld er dan uit? Hoe zal de klant zich in die wereld gedragen en hoe kan je daar als serviceverlener op inspelen? Ook de gestelde termijn is van belang, hoewel die afhankelijk is van de betreffende sector of branche.

Zorg voor ‘shock-value’ in de vraagstelling. Laat een zorgverzekeraar bijvoorbeeld nadenken over de mogelijkheid dat straks niemand nog een aanvullende verzekering afsluit. En wat moet een podium of festival doen als er straks meer virtuele bezoekers dan lijfelijk aanwezige zijn?

Belangrijk is te beschikken over ‘thick data’ – gegevens waarbij we over duiding en context beschikken. ‘Early warnings’ zijn dingen die nu gebeuren en invloed hebben op de samenleving en die ook relevant kunnen zijn voor de eigen toekomst.

Willem schetste vervolgens een aantal van dergelijke trends die van belang kunnen zijn voor de wereldmuzieksector:
– De festivalisering van Nederland (inmiddels al 1.115 met 19,5 miljoen bezoekers) met onverwachte nieuwe problemen: nauwelijks baromzet bij hiphop-evenementen voor kinderen.
– De hele wereld is inmiddels mixed en mashed-up, met als gevolg dat ‘wereldmuziek’ oubollig en achterhaald klinkt. The Guardian: ‘The term is outdated and offensive.’ Voorzet voor een nieuwe term: world discoveries. Sluit mooi aan bij de beleveniseconomie.
– De muziekindustrie als geheel groeit. In 2018 zelfs met 10 procent.

Al deze ‘drijvende krachten’ breng je in kaart met behulp van het Context Map Canvas. Dat laat je op verschillende manieren naar de wereld kijken. Neem bijvoorbeeld 5G, een enorme revolutie voor de muziekindustrie. Vinyl mag dan nog zo hip zijn, de voorspelling is dat streaming (nu 75%) straks 90% van de markt zal uitmaken en binnen tien jaar 95%. Onafhankelijke artiesten profiteren hiervan (+35%). Dankzij 5G kunnen we straks virtueel aanwezig zijn bij concerten (met toegang tot 1 tot 9 standpunten in de zaal).

Hubert: We onderscheiden drie domeinen van drijvende krachten: predetermined forces (wat vrijwel zeker gaat gebeuren, zoals verdergaande digitalisering), secondary forces (zullen waarschijnlijk gebeuren, maar minder grote invloed) en critical uncertainties (dingen die eventueel gaan gebeuren, maar dan ook een grote impact zullen hebben).

Een predetermined force kan bijvoorbeeld de lastige buurman zijn die bij het feestje in de tuin vrijwel zeker komt klagen over geluidsoverlast. Een secondary force kan eruit bestaan dat de chips op raken en er blokjes kaas moeten worden gesneden. Echt critical uncertainties zijn zaken als het weer en de opkomst (of verzuim). Die twee uncertainties plaatsen we in een assenstelsel met aan beide kanten de uiterste waarden: (1) regen of zonneschijn en (2) iedereen komt of er is niemand. Dat levert dan vier kwadranten op en daar kunnen we vervolgens vier scenario’s op baseren.

Vertaald naar de muziekindustrie zou je een assenkruis kunnen maken met twee critical uncertainties: (1) uitsluitend virtueel publiek of nog steeds ook fysieke concertgangers en (2) er zijn nog steeds platenlabels of alleen nog maar independent artists. Op basis van de scenario’s die worden bedacht bij elk van de vier kwadranten kom je vrijwel altijd tot frisse en vernieuwende ideeën en inzichten. De ervaring leert dat er vrijwel altijd twee scenario’s boven komen drijven.

Waar het om gaat, is dat de toekomst je niet moet overkomen. Je moet erop voorbereid zijn. Dus als je als festival van de overheid de vraag krijgt wanneer je klimaatneutraal zult zijn, dan moet je daar al over hebben nagedacht en kunnen aangeven wat daaraan gebeurt.

Tip: maak het persoonlijk. Denk je als festivaldirecteur na over wat er over vijf jaar kan gebeuren, schrijf dan een scenario in de trant van ‘Lief dagboek, ik ben zojuist ontslagen. Het is ons niet gelukt om het festival op de been te houden…’ Of: ‘We zijn vandaag genomineerd als een van de drie beste festivals van Nederland, omdat we tijdig het roer hebben omgegooid.’

 Fotoverslag 

World Music Monitor
Na deze presentatie deden Emiel Barendsen en Maryana Golovchenko verslag van de voorlopige resultaten van onderzoek dat ze hebben gedaan in het kader van de World Music Monitor. De voorlopige conclusie van de monitor over 2018 is in elk geval dat de hoeveelheid wereldmuziek op de Nederlandse podia ten opzicht van 2016 is gestegen. De definitieve uitkomsten van beide onderzoeken zullen binnenkort op deze site worden gepubliceerd.

DJ Sonny Groenveld, die het middagprogramma afsloot, is tevens drummer van Jungle By Night, een band die met optredens op zowel wereldmuziekevenementen als North Sea Jazz en Pinkpop de belichaming is van ‘mixed en mashed-up’.

World Blend Café
Bij de aftrap van het veertiende seizoen World Blend Café deed Sonja Heimann weer verslag van recente ontwikkelingen:

Womex bestaat 25 jaar en World Music forum NL organiseert met Dutch Performing Arts  in Tampere (Finland) traditiegetrouw een grote Nederlandse stand. Ook wordt weer een Trade Dinner georganiseerd om Nederlandse aanbieders en artiesten in contact te brengen met buitenlandse partijen. World Music Forum NL heeft opnieuw drie spotlights voor 2020 geselecteerd, die als boegbeeld cq. visitekaartje voor de Nederlandse wereldmuzieksector kunnen dienen. De jury, die bestond uit Frank Bolder (LantarenVenster, North Sea Jazz), Miriam Brenner (Kokako Music) en Charlie Crooijmans (Vrije Geluiden), koos Dr. Jordan Institute, Mehmet Polat & Embracing Colours en Magda Mendes.

Wereldmuziek of niet?
Aan de hand van drie recensies van de nieuwe cd van Tinariwen liet Stan vervolgens zien hoe hun muziek op verschillende wijze worden ingedeeld. In de ene krant heet het ‘world’, in de tweede ‘blues’ en de derde noemt het ‘pop’.

Brexitblues
Als aanvulling bij de voorlopige uitkomsten van de World Music Monitor 2018 ging Emiel Barendsen in op de gevolgen die de Brexit zal hebben op de exportfunctie van de Nederlandse muzieksector. Het VK is namelijk een schakelpunt in het opzetten van Europese tournees omdat het een uiterst fijnmazig netwerk heeft van culturele voorzieningen. De Brexit gaat niet alleen zorgen voor bureaucratische rompslomp, maar ook voor visaproblemen – die eigenlijk al sinds vorig jaar gevoeld worden. Een ander probleem zijn de in- en uitvoerrechten over backline en merchandising.

Merel Vossenberg/ Afro-Grooves
Het zijn jamsessies, vooral in Amsterdam, gebaseerd op West-Afrikaanse afrobeat, afrofunk en highlife, met Fela Kuti als een soort spiritueel leider. Wij gebruiken muziek als laagdrempelig middel om mensen met elkaar te verbinden en met elkaar in gesprek te laten gaan. We organiseren thema-avonden, zoals over de vraag hoe het kan dat slechts 14 procent van de muzikanten op de podia vrouw is, terwijl vrouwen bij muziekopleidingen in de meerderheid zijn.

Pitches
Fred Gales Op 9 november is er weer een Arnold Bakedag (van de Nederlandse vereniging van etnomusicologen) in het Amsterdamse Universiteitstheater aan de Nieuwe Doelenstraat. Thema is de huidige stand van zaken rond audiocollecties en de toekomst ervan. Aanmelden is niet nodig en de entree bedraagt 5 euro.

Remy Vlek Maakte To be born again in Holland, een documentaire over Shaza Manla en haar zus Jawa, samen met hun ouders gevlucht uit Syrië en hier in Nederland actief als muzikant. De film gaat op 21 oktober in première in Eye, tijdens een netwerkavond met The Buddy Film Project, een initiatief om buitenlandse kunstenaars in contact te brengen met Nederlandse.
www.buddyfilmproject.com

Showcase

Mabassa afrobrazilian sounds
Nathaniel Klumperbeek – vocals, bass; Breno Viricimo – vocals, guitar;
Marc Mangin – vocals, sax, flute; Anan den Boer – keys; Yariv Vroom – percussion; Yoran Vroom – drums
www.mabassa.com

Verslag: Ton Maas,
Foto’s en video: Eric van Nieuwland
Redactie en productie:  Stan Rijven, Sonja Heimann